Ceremoniał i etykieta

Podczas treningu karateka ubrany jest w białe karategii (kimono). Adept karate przewiązany jest pasem (obi) o kolorze stosownym do posiadanego stopnia. Do sali wchodzi się boso. Treningi karate odbywają się w sali zwanej przez ćwiczących dojo (miejsce poszukiwania „drogi”). Wszyscy wchodzący na salę wykonują ukłon w pozycji stojącej ritsurei (pięty razem) w stronę kamiza (ściany), na której wisi portret G. Funakoshiego oraz ideogram do, przypominający, że ćwiczenie sztuki walki to narzucenie sobie pewnych norm postępowania i dążenie do zespolenia ciała z umysłem. Japońskie słowo „do” oznacza sposób życia, poszukiwanie prawdy i dążenie do doskonałości. Występuje także w innych japońskich sztukach walki, a swój rodowód wywodzi z czasów samurajów od budo – „droga” wojownika.

Z chwilą wejścia na salę, uczniowie (otagai) ustawiają się w szeregu według stopni zaawansowania, w pozycji masubi - dachi (pięty razem) od prawej strony, twarzą zwróceni do kamiza. Prowadzący trening nauczyciel (sensei) lub starszy stopniem (sempai) staje przed uczniami w pozycji masubi – dachi i z tą chwilą rozpoczyna się trening. Zaczyna obowiązywać absolutna cisza w dojo i całkowite podporządkowanie uczniów komendom
i poleceniom prowadzącego. Kolejność komend wydawanych przez prowadzącego podczas ceremonii rozpoczynającej i kończącej każdy trening:

• Rei (ukłon) – prowadzący kłania się nisko w pozycji stojącej – uczniowie odpowiadają jeszcze niższym ukłonem.
• Yoi (przygotujcie się) – uczniowie i prowadzący stoją w pozycji hachiji – dachi (pozycja naturalna, stopy na szerokości barków), charakteryzującej się rozluŁºnieniem ciała
• i gotowością do następnego ruchu.
• Seiza (usiądźcie) – siada prowadzący, a po nim w kolejności zaawansowania uczniowie, przyklękając najpierw na lewe kolano, a potem na prawe kolano (ten sposób klękania przyjęto z tradycji samurajskiej, kiedy w czasie siadania należało być gotowym do odparcia niespodziewanego ataku mieczem, znajdującym się za pasem przy lewym boku). Pozycja ta nazywa się zazen. Wymaga wyprostowanych pleców, lekko rozchylonych kolan, złączonych stóp oraz swobodnego oparcia rąk na udach.
• Mokuso (medytacja) – prowadzący i uczniowie siedząc w zazen próbują wyciszyć umysł, uregulować oddech i przygotować się do intensywnych specjalistycznych ćwiczeń.
• Mokuso Yame (koniec medytacji) – najstarszy stopniem odpowiada po raz pierwszy sensei – ni – rei (ukłon dla nauczyciela). Kłania się nauczyciel, a po raz drugi otagai – ni – rei (ukłon wzajemny uczniów).
• Kiritsu (powstańcie) – uczniowie wstają w chwili, gdy prowadzący wstanie i zajmie pozycję masubi – dachi.
• Rei – prowadzący, a po nim razem uczniowie wykonują ukłon ritsuret. Ukłon ten kończy ceremonię.

Ukłon stosuje się zazwyczaj: przy wchodzeniu i wychodzeniu z dojo, przed i po wspólnym ćwiczeniu z partnerem, przed i po rozmowie ze starszym stopniem, równym i niższym, we wszystkich możliwych sytuacjach w dojo w czasie kontaktu z innymi współćwiczącymi.

Starzy mistrzowie karate uważają, że wszystko zaczyna się i kończy na rei. Słowo to może być interpretowane wielorako. Np.: rei od reigi – znaczy etykieta, grzeczność, lub rei od keirei – oznacza wtedy powitanie, ukłon.
Funakoshi mówił, że „duch” karate zginie bez uprzejmości i grzeczności. Uważał, że ukłon jest jej przejawem i wyrażeniem szacunku dla przeciwnika.

PIĘĆ ZASAD DOJO

Dojo Kun

Hitotsu! Jinkaku Kansei ni Tsutomuru Koto!
Raz! Dążyć do doskonałości charakteru!

Hitotsu! Makoto No Michi O Mamoru Koto!
Raz! Bronić ścieżek prawdy!

Hitotsu! Doryoko No Seishin O Yashinau Koto!
Raz! Krzewić ducha wysiłku!

Hitotsu! Reigi O Omozuru Koto!
Raz! Szanować zasady etykiety!

Hitotsu! Kekki No Yu O Imashimuru Koto!
Raz! Strzec się porywczej odwagi!